21 sierpnia br. w Łańcucie odbyła się uroczystość otwarcia odnowionego cmentarza żołnierzy Armii Ukraińskiej Republiki Ludowej. W wydarzeniu tym uczestniczyła wicewojewoda podkarpacki Jolanta Sawicka.

W otwarciu odnowionego cmentarza udział wzięli min. Andrij Deszczycia, ambasador Ukrainy w Polsce, Ryszard Terlecki, wicemarszałek Sejmu RP, Jan Józef Kasprzyk, szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Anton Drobowycz, prezes Ukraińskiego IPN, Dariusz Iwaneczko, dyrektor Rzeszowskiego Oddziału IPN, Jolanta Sawicka, wicewojewoda podkarpacki, Anna Huk, członek Zarządu Województwa Podkarpackiego, Rafał Kumek, burmistrz Łańcuta oraz przedstawiciele duchowieństwa i służb mundurowych.

– Żołnierzom, którzy tu leżą musimy oddać hołd, to nasz obowiązek. Za to, że walczyli za wolność Ukrainy, za wolność Polski i za wolność Europy od bolszewizmu. Są bohaterami Ukrainy i Polski – powiedział  Ambasador Ukrainy w Polsce Andrij  Deszczycia. 

Wicemarszałek Sejmu Ryszard Terlecki w swoim wystąpieniu przypomniał, że wojna w 1920 r. miała dać wolność Ukrainie. – Wojna ta miała też być realizacją koncepcji politycznej Józefa Piłsudskiego, która zakładała federacją Polski, Litwy, Białorusi i ścisły sojusz z Ukrainą, po to, aby zabezpieczyć nasze kraje od agresji ze Wschodu. Ten plan się nie powiódł –  powiedział podczas uroczystości.

– Dzisiaj nasze narody cieszą się wolnością i niezależnością, ale musimy pamiętać, że nie jest ona dana nam na zawsze, wspólnie musimy dbać o ten stan. Cena wolności była dla nas bardzo wysoka, bo okupiona tysiącami ofiar. Dziś lepiej potrafimy odczytać i zrozumieć karty tej trudnej historii. Mamy to szczęście, los nie stawia nas już przed tak dramatycznymi wyborami – podkreśliła w swoim wystąpieniu wicewojewoda podkarpacki Jolanta Sawicka.

Dr Jarosław Szarek – prezes IPN odwiedził cmentarz 7 maja 2020 r.  z okazji 100. rocznicy wyzwolenia Kijowa przez Wojsko Polskie, wspierane przez sprzymierzone oddziały armii ukraińskiej. Oddał hołd żołnierzom ukraińskim z armii atamana Petlury, złożył kwiaty i zapalił znicze na grobach żołnierzy ukraińskich, które znajdują się na łańcuckim cmentarzu. 

Następnie uczestnicy złożyli wiązanki pod obeliskiem upamiętniającym żołnierzy Armii Ukraińskiej Republiki Ludowej oraz pod tablicą z medalionem Józefa Piłsudskiego, upamiętniającą żołnierzy ziemi łańcuckiej poległych w czasie I wojny światowej i walk w obronie granic wolnej Ojczyzny.

Od listopada 1918 roku do lipca 1921 roku ulokowane były w Łańcucie kolejno: obóz jeniecki a później Główna Ukraińska Stanica Wojskowa (skąd na front walki z Armią Czerwoną wyruszały ukraińskie oddziały wojskowe), zaś po rozejmie polsko – rosyjskim obóz internowania dla żołnierzy Ukraińskiej Republiki Ludowej.

Po podpisaniu przez Józefa Piłsudskiego i Symona Petlurę układu sojuszniczego została tu sformowana 6 Dywizja Strzelców Siczowych, która między innymi uczestniczyła wraz z polskimi żołnierzami w obronie Zamościa przed natarciem konnej armii Siemiona Budionnego. Po zakończeniu kampanii 1920 roku i podpisaniu traktatu w Rydze, w Łańcucie internowano część oddziałów ukraińskich, także tych, które kontynuowały walkę z bolszewikami i na skutek ciężkich strat zmuszone były wycofać się do Polski.

W latach 1918 – 1921 w łańcuckim obozie przebywało w różnych okresach od 2 do 5 tysięcy wojskowych. Decyzją władz polskich obóz stał się także między innymi ośrodkiem pracy oświatowej dla żołnierzy. Przez kilka miesięcy działał tu Ukraiński Uniwersytet Narodowy.

Na przełomie lat 1920-21 w obozie wybuchła epidemia tyfusu, na którą zmarło ponad pół tysiąca żołnierzy. Ich szczątki, pochowane początkowo w kilku miejscach, zebrano ostatecznie na kwaterze cmentarza miejskiego, gdzie spoczywają do dziś. Pierwszy obelisk „Wiernym synom Ukrainy”, zbudowany tu w 1921 roku, uległ w latach 50-ch XX wieku zniszczeniu. Ponownie został zrekonstruowany w 2012 roku.

Na obecnym etapie uzupełniono krzyże na kwaterach wojskowych, ustawiono tablice z nazwiskami zmarłych a także ustawiono ścianę z tablicą poświęconą Symonowi Petlurze.

Zleceniodawcą i inwestorem prac była Ambasada Ukrainy w Polsce.