Dokładnie 71 lat temu stracono Stanisława Szajnę – żołnierza wyklętego, partyzanta oddziału „Żandarmeria” Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowej. Dzisiaj doczesne szczątki polskiego Bohatera spoczęły na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

W uroczystościach pogrzebowych uczestniczył wojewoda małopolski Łukasz Kmita. Obecny był także prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Jarosław Szarek.

Wydarzenie odbyło się z udziałem asysty wojskowej, a mszy świętej – odprawionej w kościele Niepokalanego Poczęcia NMP przy ulicy Rakowickiej w Krakowie – przewodniczył metropolita krakowski arcybiskup Marek Jędraszewski.

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda odznaczył pośmiertnie Stanisława Szajnę Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Odznaczenie z rąk wojewody Łukasza Kmity odebrał siostrzeniec „Orła”, Pan Stanisław Kawecki.

***

Stanisław Szajna „Orzeł”

Urodził się 11 czerwca 1924 r. w Szuminie nieopodal Sambora (obecnie Ukraina, obwód lwowski). Pochodził z rodziny chłopskiej, choć jego ojciec pracował też jako dróżnik. W czasie wojny związał się z Armią Krajową. Uczestniczył w obronie polskich osiedli przed nacjonalistami ukraińskimi, a później w akcji „Burza”.

W połowie 1945 r. znalazł się w granicach pojałtańskiej Polski. Zamieszkał na Podkarpaciu, gdzie szybko włączył się w działania niepodległościowe; najpierw w strukturach „Straży” Rady WiN Brzozów, a po jej likwidacji w jednym z patroli podległych zgrupowaniu NSZ Antoniego Żubryda „Zucha”. Uczestniczył w wielu akcjach zbrojnych, starciach z komunistami oraz zwalczaniu podszywających się pod podziemie niepodległościowe band. Swoją działalność ujawnił w 1947 r.

Ponownie zasilił szeregi niepodległościowej konspiracji wiosną 1948 r., przystępując do działającego w powiecie nowosądeckim oddziału „Żandarmeria” Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowców. Służył w tym czasie w stopniu starszego sierżanta i posługiwał się pseudonimem „Orzeł”. Jego podstawowym zadaniem stała się ochrona kapelana oddziału, ks. Władysława Gurgacza.

Aresztowany 2 lipca 1949 r., został skazany wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Krakowie z 13 sierpnia 1949 r. na śmierć. Zamordowano go niemal dokładnie miesiąc później, 14 września, na dziedzińcu więzienia przy ul. Montelupich w Krakowie. Ciało zostało potajemnie pogrzebane w nieoznaczonym grobie na cmentarzu Rakowickim i mimo upamiętnienia tego miejsca w kolejnych latach, Stanisława Szajnę udało się zidentyfikować dopiero w 2019 r. w wyniku prac Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN.