Sprawy bezpieczeństwa Europy były tematami wiodącymi nadzwyczajnego szczytu Rady Europejskiej w Brukseli, w której wziął udział premier Mateusz Morawiecki. Szefowie rządów państw UE ponownie poruszyli kwestię bieżącej sytuacji na Białorusi. Propozycja Grupy Wyszehradzkiej przedstawiona przez premiera Morawieckiego w sprawie przyjęcia Planu Gospodarczego dla Demokratycznej Białorusi została zaakceptowana przez wszystkich liderów w konkluzjach szczytu. To efekt skutecznych działań polskiego rządu w ścisłej współpracy z Grupą V4 w ostatnich kilku tygodniach.

Polityka zagraniczna UE i sprawy wewnętrzne 

Premier Mateusz Morawiecki wziął udział w posiedzeniu Rady Europejskiej poświęconym w szczególności relacjom międzynarodowym UE (relacje z Turcją, Chinami i Rosją oraz sytuacja na Białorusi). Przedmiotem zainteresowania przywódców stała się również niedawna eskalacja konfliktu w Górskim Karabachu. Na agendzie znalazły się także bieżące wewnętrzne kwestie unijne – rozwój jednolitego rynku, polityki przemysłowej i transformacji cyfrowej. To kluczowe elementy w kontekście odbudowy gospodarczej Europy po kryzysie. 

W Brukseli szef polskiego rządu spotkał się także z partnerami z V4, z liderami państw bałtyckich (B3) oraz Przewodniczącą Komisji Europejskiej Ursulą von der Leyen.

UE wspierająca demokratyczne dążenia Białorusi

Państwa członkowskie UE nie pozostają obojętne wobec wydarzeń na Białorusi. To znaczący głos na forum międzynarodowym wspierający białoruskie dążenia ku demokratycznym przemianom systemowym. Premier Mateusz Morawiecki od początku sygnalizował potrzebę podjęcia wspólnych działań w tej kwestii. Wyrazem europejskiej solidarności i poczucia odpowiedzialności za przyszłość Białorusi są kolejne decyzje Rady Europejskiej. 

Plan Gospodarczy dla Demokratycznej Białorusi będzie realizowany przez UE

Wiodącą rolę w tym procesie odegra Plan Gospodarczy dla Demokratycznej Białorusi. Premier Mateusz Morawiecki zauważył, że to efekt działań polskiego rządu w ostatnich kilku tygodniach. „Najpierw przedstawiliśmy Plan naszym partnerom z Grupy Wyszehradzkiej, następnie Komisji Europejskiej” – powiedział. 

Stanie się on jednym z ogniw przygotowywanej przez UE pozytywnej oferty wsparcia transformacji systemowej i gospodarczej Republiki Białorusi. 

Jak podkreślił szef polskiego rządu, Komisja Europejska będzie ten plan dalej rozwijać i przedstawiać do realizacji w kolejnych miesiącach. „Chcemy w ten Plan włączyć także instytucje międzynarodowe takie jak Międzynarodowy Fundusz Walutowy czy Bank Światowy, ale też europejskie instytucje – Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju czy Europejski Bank Inwestycyjny”.

Rada Europejska równocześnie potępiła metody zastosowane przez władze białoruskie wobec demonstrantów i przedstawicieli opozycji oraz zdecydowała o wdrożeniu sankcji. 

Zgodnie z zapowiedziami sprawa Białorusi znajdzie się również w agendzie kolejnego posiedzenia Rady Europejskiej.

Zdecydowana reakcja UE wobec sytuacji na Białorusi

Szefowie rządów państw UE wskazali konieczność podjęcia wspólnej reakcji na działania tamtejszych władz. Rada Europejska potępiła przemoc zastosowaną przez władze białoruskie wobec demonstrantów i przedstawicieli opozycji oraz zdecydowała o wdrożeniu sankcji białoruskich. 

Relacje Chiny-UE oraz Turcja-UE

Debata europejskich liderów dotycząca stosunków z Państwem Środka stanowi podsumowanie szczytu przywódców UE i Chin, który odbył się 14 września w formie wideokonferencji. 

Podjęcie tematu relacji dwustronnych z Turcją miało na celu określnie długofalowej strategii działania UE na rzecz niwelowania napięć, przy jednoczesnym pogłębianiu współpracy.  Omówiono sytuację we wschodniej części Morza Śródziemnego, współpracę w zakresie migracji, bezpieczeństwa oraz handlu. Podkreślono potrzebę konstruktywnego dialogu i obrony podstawowych interesów UE i jej państw członkowskich. 

Rada Europejska zwróciła się do Wysokiego Przedstawiciela o opracowanie propozycji ponownego ożywienia agendy UE-Turcja, pod warunkiem wstrzymania przez Turcję nielegalnej działalności w stosunku do Grecji i Cypru. Jednocześnie, w przypadku kolejnych jednostronnych działań Turcji, Rada Europejska pozostawiła sobie możliwość wykorzystania wszystkich dostępnych jej opcji i zapowiedziała podjęcie stosownych decyzji najpóźniej na swoim posiedzeniu w grudniu tego roku.

Bieżące problemy międzynarodowe  

W miniony weekend nastąpiła eskalacja długoletniego konfliktu pomiędzy Armenią i Azerbejdżanem o Górski Karabach. To najpoważniejsze wydarzenia w tym zapalnym regionie od lat. Rada Europejska wezwała do natychmiastowego zaprzestania działań wojennych oraz zaapelowała o ponowne zobowiązanie się stron konfliktu do trwałego zawieszenia broni i pokojowego rozwiązania konfliktu. Potwierdzono, że odpowiednim do tego forum jest działająca od 1992 r. w ramach OBWE Grupa Mińska. Ze swojej zaś strony państwa członkowskie UE zapowiedziały dalsze wsparcie dla procesu porozumienia. 

Na europejskim szczycie odniesiono się do relacji UE-Rosja w kontekście próby otrucia A. Nawalnego. Premier Mateusz Morawiecki podkreślił, że „próba otrucia jednego z głównych działaczy opozycji powinna być jednym z kluczowych sygnałów ostrzegawczych i otrzeźwienia dla liderów świata zachodniego”.

Strategia dla silnej UE w drodze do przezwyciężenia kryzysu gospodarczego 

Warunkiem znaczącej pozycji UE na arenie międzynarodowej jest odporna na kryzys gospodarka, która opiera się na rozwiązaniach innowacyjnych. To obecnie jeden z podstawowych priorytetów UE.  Podstawowe działania wspólnoty europejskiej powinny być skierowane na wdrożenie pakietu na rzecz odbudowy gospodarki unijnej. 

W tym celu liderzy przedyskutowali sposoby wzmocnienia odporności UE na przyszłe kryzysy w czym pomóc ma m.in. osiągnięcie strategicznej autonomii przy zachowaniu otwartego charakteru unijnej gospodarki.

Szef polskiego rządu zwrócił uwagę, że przyszła pozycja UE i Europy będzie zdeterminowana przez wspólny rynek. „Europeizacja produkcji po pandemii COVID-19, czyli przyciąganie do Polski i różnych państw Europy tych części produkcji, które zostały wyniesione poza Europę - to bardzo ważny filar odbudowy gospodarczej w UE” – kontynuował. 

Jednolity rynek wewnętrzny – fundament integracji europejskiej i podstawa dobrobytu UE

Szefowie rządów państw członkowskich UE rozmawiali o politykach unijnych w związku z obecnymi wyzwaniami gospodarczymi. Proces odbudowy europejskiej gospodarki po kryzysie wywołanym przez pandemię COVID-19 opiera się na jednolitym rynku wewnętrznym. To jeden ze strategicznych atutów UE, zarówno w wymiarze wewnętrznym, jak i zewnętrznym.

Sprawnie funkcjonujący jednolity rynek powinien służyć przemysłowi, a także małym i średnim przedsiębiorcom oraz przyczyniać się do zwiększenia konkurencyjności UE w poszanowaniu dla jej strategicznych interesów.

Konieczne jest zapewnienie narzędzi umożliwiających egzekwowanie wspólnotowych przepisów, norm i standardów, w stosunku do wszystkich podmiotów działających na jednolitym rynku.