Uroczystość wręczenia dyplomów rodzinom bohaterów uhonorowanych w ramach projektu „Ocalamy” – Wrocław, 17 września 2021

Autor: Dolnośląski UW 2021-09-21 20:33:40

W ramach programu "Ocalamy" uhonorowano żołnierzy biorących udział w działaniach we wrześniu 1939 roku. Wicewojewoda Dolnośląski Jarosław Kresa wręczył pamiątkowe dyplomy rodzinom uhonorowanych żołnierzy. Projekt „Ocalamy” jest prowadzony wspólnie przez Wojewodę Dolnośląskiego oraz Instytut Pamięci Narodowej, Oddział we Wrocławiu.

Ma on na celu oznaczenie symbolicznym insygnium „Ojczyzna swemu obrońcy” grobów osób walczących o niepodległość Rzeczypospolitej. Więcej informacji można znaleźć na stronie projektu.


Podczas uroczystości uhonorowano następujące osoby:

Jan Nowak – ur. 13 stycznia 1915 r. we wsi Wola w powiecie pińczowskim. Od 1938 r. żołnierz 4. Pułku Piechoty Legionów w Kielcach. W opinii swoich przełożonych cechował się dużą inteligencją, lojalnością służbową oraz dyscypliną. Był sumienny i wytrzymały dlatego też w marcu 1939 roku otrzymał przydział do załogi Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte w Gdańsku. Podczas obrony był celowniczym ciężkiego karabinu maszynowego Wartowni nr 6. Po kapitulacji znalazł się w niewoli w Stalagu I A skąd został w 1942 roku zwolniony po dłuższym pobycie w szpitalu, jako niezdolny do pracy. Powrócił w rodzinne strony skąd w 1945 roku przeniósł się Dolny Śląsk. Tam w miejscowości Zawonia objął niewielkie gospodarstwo, na którym pracował do chwili kiedy pozwalało mu na to zdrowie. W 1990 roku otrzymał awans stopień podporucznika w stanie spoczynku. Zmarł w 1996 roku.

Bronisław Machnicki – ur. 12 stycznia 1915 lub 1916 r. we Lwowie. We wrześniu żołnierz najprawdopodobniej 4. Pułku Strzelców Podhalańskich 21. Dywizji Piechoty Górskiej. Po zakończeniu walk powrócił w rodzinne strony, skąd został na przełomie 1939 i 1940 roku wywieziony przez NKWD w głąb Związku Radzieckiego. Zwolniony na mocy amnestii po pakcie Sikorski-Majski zasilił oddziały Armii generała Andersa, z którą opuścił ZSRR i przeszedł cały szlak bojowy kampanii włoskiej w szeregu 3 karpackiego batalionu łączności 3. Dywizji Strzelców Karpackich. Brał udział w walkach pod Monte Cassino, a także Anconą i Bolonią. Po zakończeniu wojny powrócił do Polski. Zmarł we Wrocławiu 1 lutego 1984 roku.

Karol Jamnicki – ur. 20 października 1895 roku w Lubaczowie. Żołnierz Legionu Wschodniego i Legionów Polskich podczas I wojny światowej. Od stycznia 1919 roku brał udział w Powstaniu Wielkopolskim w stopniu starszego ogniomistrza. Później,  do lipca 1921 r. służył w 14 Wielkopolskim Pułku Artylerii Lekkiej jako dowódca plutonu. Był także czynnym uczestnikiem walk w ramach III Powstania Śląskiego.  We wrześniu 1939 roku walczył w składzie 29. Pułku Artylerii Lekkiej. Po zakończeniu walk próbował powrócić do rejon Grodna, gdzie mieszkał w okresie międzywojennym. Został jednak aresztowany przez NKWD. Z więzienia udało mu się zbiec w czerwcu 1941 roku. Od 1943 roku działał w partyzantce w okolicach Rawy Ruskiej. Rok później, po zajęciu tego obszaru przez Armię Czerwoną ochotniczo wstąpił do Wojska Polskiego tworzonego przy ZSRR. Służył m.in. w 4. Zapasowym Pułku Piechoty oraz 21. Zapasowym Pułku Artylerii w charakterze instruktora. Został skierowany na front w Łużycach na przełomie kwietnia i maja 1945 roku. Brał udział m.in. w operacji praskiej, podczas której dowodzona przez niego bateria wyróżniła się m.in. zniszczeniem 4 nieprzyjacielskich czołgów. Po demobilizacji osiadł na Dolnym Śląsku, w Mirsku, gdzie zmarł ostatecznie 17 maja 1976 roku.

Franciszek Papmel – urodzony 20 grudnia 1898 roku w Rokosowie. Żołnierz 71. Pułku Piechoty 18. Dywizji Piechoty ze składu Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Narew” we wrześniu 1939 roku. Brał udział w ciężkich walkach tej jednostki na linii Narwi, w rejonie Różan, pod Jakacią oraz Zambrowem. Po zniszczeniu dywizji w bitwie pod Łętownicą i Andrzejewem 13 września 1939 roku dostał się niemieckiej niewoli, którą spędził w Stalagu I A. Od 1941 roku jako robotnik przymusowy pracował w batalionach budowniczo-roboczych na terenie okupowanej Danii oraz północnych Niemiec. Do kraju powrócił dopiero w 1947 roku. Początkowo zamieszkał w Prachowie, skąd w 1950 roku przeniósł się z rodziną do Wrocławia. Tutaj też zmarł 22 października 1972 roku.

Jan Wiktor Ostiadel – ur. 22 czerwca 1913 roku w miejscowości Dolina w pobliżu Stanisławowa. We wrześniu 1939 roku służył w 27. Pułku 7. Dywizji Piechoty. Brał udział w ciężkich walkach tej jednostki, jednocześnie unikając jej tragicznego losu. 20 września wraz z innych jednostkami, realizując rozkaz Naczelnego Wodza z 17 września, przekroczył granicę węgierską, gdzie został internowany. Obóz internowania udało mu się opuścić dopiero w maju 1940 roku i drogą przez Francję przedostał się do Wielkiej Brytanii oddziały formującej się dywizji pancernej generała Maczka. Służył jako dowódca plutonu łączności 24. Pułku Ułanów, z którym przeszedł cały szlak bojowy od morderczej bitwy pod Falaise aż po zdobycie Wilhelmshaven. Do kraju powrócił w 1947 roku. Zamieszkał w Oławie na Dolnym Śląsku. Zmarł 3 lutego 1994 roku.

Stanisław Lisowski – ur. 06 marca 1916 roku w Kutach. Od marca 1938 roku żołnierz 6. Kompanii II batalionu 49. Huculskiego Pułku Strzelców 11. Karpackiej Dywizji Piechoty. Po odbyciu szkolenia w Szkole Podoficerskiej, w stopniu kaprala został skierowany do III batalionu, w składzie którego wziął udział w walkach w trakcie Kampanii 1939 roku. Brał udział w bojach pod Łętownią, a także dalszych krwawych walkach pod Mościskami i w Lasach Janowskich podczas próby przebicia się do oblężonego Lwowa. W ich trakcie, 20 września dostał się do niewoli i skierowany do Stalagu III B. Od 1940 roku był robotnikiem przymusowym i po trzech latach udało mu się zbiec i przedostać do Lwowa, gdzie wstąpił do Armii Krajowej. Był żołnierzem plutonu „Grom” przy Komendzie Dzielnicy „Lwów-Północ” AK. Brał udział w Akcji „Burza”, po której uniknął aresztowania przez NKWD i przedostał się do Przemyśla. Tam wstąpił do 18. Pułku Piechoty 6. Dywizji Piechoty Wojska Polskiego. Brał udział w jej walkach na Wale Pomorskim i podczas zdobywania Kołobrzegu, gdzie został ranny. Zdemobilizowany w 1946 roku w stopniu st. sierżanta osiadł na Dolnym Śląsku, zamieszkując najpierw w Dzierżoniowie a następnie we Wrocławiu, gdzie zmarł 30 czerwca 2002 roku.

Stefan Jastrzębski – ur. 13 maja 1907 roku w Wiktorowie w powiecie Bielsk Podlaski. Był absolwentem Kursu Kadetów w Modlinie oraz Oficerskiej Szkoły Artylerii w Toruniu. We wrześniu 1939 roku dowodził 3 baterią 11. Dywizjonu Artylerii Najcięższej w składzie Armii „Modlin”. Brał udział w walkach tej jednostki pod Chełmem, Tomaszowem Lubelskim oraz Krasnobrodem. 28 września wraz z kapitulacją całego zgrupowania połączonych sił Armii „Modlin” i „Prusy” czyli tzw. Frontu Środkowego, uniknął niewoli i przedostał się do Warszawy. Tam wstąpił w szeregi ZWZ później AK. Był organizatorem m.in. szkoły samochodowej Szarych Szeregów. W 1943 roku otrzymał awans do stopnia majora. Brał udział w Powstaniu Warszawskim jako dowódca batalionu „Miłosz” w Podobwodzie Śródmieście Południe. Po kapitulacji Powstania znalazł się w obozie jenieckim w Murnau, skąd został uwolniony przez wojska alianckie w maju 1945 roku. Skierowawszy się do Włoch, wstąpił do II. Korpusu Polskiego, gdzie służył jako  zastępca dowódcy X Pułku Artylerii Ciężkiej  w Rapagnano. W 1947 roku zdecydował się powrócić do Polski wraz z poślubioną we Włoszech żoną oraz urodzoną podczas podróży córką. Zamieszkał we Wrocławiu, gdzie zmarł 14 czerwca 1977 roku.

Wojciech Leski – ur. 17 lutego 1909 roku w Podolu k. Przecławia. Od 1929 roku pełnił służbę wojskową w 39. Pułku Strzelców Lwowskich w Jarosławiu, skąd został następnie skierowany już w stopniu kaprala ze specjalizacją sanitariusza do batalionu Korpusu Ochrony Pogranicza w Podwiślu na Kresach Wschodnich. Służbę tam pełnił do 1933 roku, a po odbyciu służby zamieszkał w Gdyni. Pod koniec sierpnia 1939 roku został zmobilizowany do Gdyńskiego Batalionu Obrony Narodowej, z którą to jednostką brał udział we wrześniowych walkach. Po kapitulacji Kępy Oksywskiej 19 września 1939 roku, dostał się niewoli niemieckiej, którą spędził w Stalagu II A. W 1942 roku zachorował na tyfus, co dotkliwie odbiło się na jego zdrowiu. Po wyzwoleniu obozu w maju 1945 roku, powrócił do Polski, osiedlając się w Jeleniej Górze. Działał aktywnie w Stronnictwie Demokratycznym. Był również inicjatorem powstania Stowarzyszenia Kupców Polskich w mieście. Zmarł 21 sierpnia 1998 roku.

Władysław Mróz – ur. 23 marca 1897 roku w Starym Sączu. Od najmłodszych latach związany był z działalnością skautingową oraz strzelecką. Podczas I wojny światowej został zmobilizowany do armii austriackiej i walczył na froncie włoskim. Po powrocie do kraju ochotniczo wstąpił do Wojska Polskiego, biorąc udział w wojnie polsko-bolszewickiej w szeregach 15. Pułku Piechoty jako podporucznik. W czerwcu 1920 roku dostał się do sowieckiej niewoli, z której został wypuszczony dopiero w grudniu 1921 roku. Powrócił do macierzystej jednostki i zdecydował się kontynuować karierę w wojsku. W okresie międzywojennym szybko awansował i odbył kurs dla dowódców batalionów w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. Był również instruktorem i wykładowcą w Korpusie Kadetów w Chełmie. Wybuch wojny zastał go na stanowisku dowódcy I batalionu 5. Pułku Strzelców Podhalańskich 22. Dywizji Piechoty Górskiej ze składu „Armii Kraków”. Brał udział w całym szlaku bojowym jednostki aż do jej rozbicia pod Staszowem 10 września. Uniknął niewoli i ukrywał się pod fałszywym nazwiskiem na terenach zajętych przez ZSRR. Nawiązał także kontakty z ZWZ, które zaktywizował zwłaszcza w 1942 roku. Był m.in. zastępcą Komendanta Inspektoratu Drohobycz AK, a od lata 1943 roku Komendantem tego Inspektoratu. Po utworzeniu Podokręgu Stanisławów AK został zastępcą komendanta. Podczas akcji „Burza” przebywał we Lwowie, biorąc później czynny udział w konspiracji AK-NIE. W lipcu 1945 roku zagrożony aresztowaniem opuścił miasto i udał się na Dolny Śląsk. Zamieszkał w Bolesławcu, gdzie podjął pracę zarobkową. W 1947 roku ujawnił się w ramach amnestii. Był wielokrotnie nachodzony i inwigilowany przez Urząd Bezpieczeństwa. Zmarł 1 września 1954 roku.

Tadeusz Bednarz – ur. 2 marca 1927 roku w Kruhowie, pow. Złoczów w województwie tarnopolskim. Był synem oficera Wojska Polskiego i Komendanta Związku Strzeleckiego w Kruhowie. We wrześniu 1939 roku był świadkiem potyczki z wchodzącymi oddziałami Armii Czerwonej, stoczonej przez nieregularne i przedzierające się na południowy-wschód oddziały Wojska Polskiego wspomagane przez miejscowych Polaków, w tym także jego ojca Stanisława. Od 1941 roku czynnie współpracował z lokalnymi strukturami ZWZ, aby w styczniu 1942 roku oficjalnie złożyć przysięgę i przyjąć pseudonim „Krupa”. Został żołnierzem 2 plutonu 7 kompanii 52. Pułku Piechoty AK. Aresztowany przez Gestapo w marcu 1943 roku, pomimo brutalnego śledztwa nie wydał żadnego ze współpracowników. Zesłany do obozu pracy przymusowej w Zamościu, uciekł w styczniu 1945 roku podczas próby powrotu w rodzinne strony został aresztowany przez Milicję Obywatelską i pod eskortą skierowany do Rejonowej Komisji Uzupełnień w Rzeszowie. Został tam siłowo wcielony do 6. Pułku Piechoty 2. Warszawskiej Dywizji Piechoty, z którą wziął udział w walkach na Wale Pomorskim oraz podczas forsowania Odry. Zdemobilizowany w lutym 1946 roku odszukał rodzinę i osiadł w miejscowości Żuchlów w powiecie górowskim na Dolnym Śląsku. Zmarł 24 września 2012 roku.

Stanisław Salwirak – ur. 05 listopada 1915 roku w Kostrzeszynie. W latach 1938-1939 odbywał służbę wojskową w 4. Pułku Piechoty Legionów w Kielcach. Ze względu na swoją postawę otrzymał w marcu 1939 roku przydział do załogi Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte w Gdańsku. W stopniu starszego legionisty walczył w Wartowni nr 4. Po kapitulacji został osadzony w Stalagu IA, gdzie po półtorej roku został sprowadzony do roli robotnika przymusowego i skierowany do Westfalii. W 1942 roku uciekł z miejsca swej pracy i spróbował przedostać się w rodzinne strony. Ponownie aresztowany przez Niemców i skierowany do pracy przymusowej, znów zdecydował się na ucieczkę, tym razem zakończoną sukcesem. Powrócił do rodzinnego Kostrzeszyna i włączył się w działalność konspiracyjną w ramach Armii Krajowej, przyjmując pseudonim „Wrona”. We wrześniu 1945 roku przybył na Dolny Śląsk i zajął jedno z gospodarstw w Rościsławicach. Podjął także pracę w Brzegu Dolnym a następnie Obornikach Śląskich, gdzie ostatecznie zmarł 27 stycznia 1999 roku.

Władysław Stepokura – ur. 12 lipca 1902 roku w Mostach Wielkich. Był absolwentem bydgoskiej Szkoły Podchorążych dla Podoficerów, którą ukończył w 1931 roku. Następnie został wcielony do 14. Pułku Piechoty na stanowisko dowódcy plutonu w stopniu podporucznika. Następnie wraz z odbywaniem kolejnych kursów doskonalących odbywał służbę w kolejnych jednostkach m.in. 31. Pułku Strzelców Kaniowskich. Wybuch wojny zastał go jako dowódcę 1 kompanii Obrony Narodowej „Wieluń II” ze składu batalionu „Wieluń II” Sieradzkiej Brygady Obrony Narodowej. Jednostka ta brała udział w walkach w pierwszych dniach września jako część oddziału wydzielonego z 10. Dywizji Piechoty. Brała udział m.in. w boju pod Krajanką, a w późniejszym czasie także pod Sieradzem oraz Zgierzem. Ostatecznie kompania porucznika Stepokura została podporządkowana zgrupowaniu podpułkownika Leona Koca bijąc się m.in. pod Zamościem. Po kapitulacji jednostek Frontu Środkowego i Północnego 28 września 1939 roku, dostał się do niewoli niemieckiej, ale udało mu się uciec z transportu w głąb Rzeszy. Ukrywał się najpierw w Kielcach a następnie w Busku-Zdroju, gdzie angażuje się w działalność konspiracyjną w ramach ZWZ/AK. Aresztowany w 1943 roku w Pińczowie, został wraz z innymi więźniami odbity z transportu do Auschwitz. Następnie służył w miechowskim Inspektoriacie AK. Po zajęciu Małopolski przez Armię Czerwoną pozostał w konspiracji, sympatyzując ze Zrzeszeniem Wolność i Niezależność, a współpracę nawiązując z antykomunistyczną organizacją Armia Polska w Kraju. Za tą działalność został w 1947 roku aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa i poddany brutalnemu śledztwu. Skazany na karę podwójnego dożywocia, wyrok odbywał w więzieniu we Wronkach. Został zwolniony w 1956 roku na mocy amnestii. Wyraźnie osłabiony przez trudy śledztwa oraz odbywanie wyroku, zerwał wszelkie kontakty z osoba które znał w przeszłości, zalegalizował swoje konspiracyjne nazwisko, pod którym występował od 1941 roku i zamieszkał we Wrocławiu jako Józef Bednarz. Mieszkał tu aż do śmierci 17 marca 1986 roku. 

© 2018 Super-Polska.pl stat4u