Mija rok od wejścia w życie tzw. ustawy Kamilka, której celem było wzmocnienie ochrony dzieci przed przestępstwami seksualnymi oraz zapewnienie bezpiecznego środowiska w placówkach pracujących z małoletnimi.

Nowelizacja Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, nazywana „ustawą Kamilka”, weszła w życie 15 lutego 2024 r. jako reakcja na tragiczną śmierć 8-letniego Kamilka z Częstochowy, która wstrząsnęła opinią publiczną.

Niebawem (szczegóły tu) wprowadzona zostanie kolejna nowelizacja ustawy, którą przygotował resort sprawiedliwości, by usprawnić stosowanie przepisów chroniących dzieci.

– Obserwowaliśmy w praktyce działanie ustawy, prowadząc jednocześnie rozmowy z organizacjami społecznymi i przedstawicielami innych resortów, zwłaszcza Ministerstwa Edukacji Narodowej. Zależało nam na zdiagnozowaniu, które rozwiązania sprawdzają się najlepiej, a które wymagają poprawek, oraz na wprowadzeniu niezbędnych zmian wyjaśniających wszelkie wątpliwości – wiceministra sprawiedliwości Zuzanna Rudzińska-Bluszcz.

Wprowadzane zmiany w ustawie o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich (tzw. ustawie Kamilka) upraszczają procedury i eliminują problemy, które zidentyfikowaliśmy podczas pierwszych miesięcy funkcjonowania przepisów.

Najważniejsze zmiany w nowelizacji

• Rezygnacja z wymogu zaświadczenia o niekaralności dla rodziców uczniów
  Rodzice wyjeżdżający na wycieczki szkolne jako opiekunowie nie będą już musieli składać zaświadczeń o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego – wystarczy ich oświadczenie o niekaralności.
• Zniesienie opłat za zaświadczenia o niekaralności
  Wolontariusze prowadzący zajęcia z dziećmi lub studenci odbywający praktyki w szkołach zostaną zwolnieni z opłat za wydanie zaświadczenia z KRK.
• Koniec podwójnego sprawdzania tej samej osoby
  Szkoły nie będą musiały ponownie weryfikować karalności trenera, jeśli już zrobił to wcześniej jego pracodawca (np. klub sportowy).
• Rezygnacja z przedstawiania zaświadczeń przez osoby z ustawowym wymogiem niekaralności
  Policjanci, adwokaci, radcowie prawni czy sędziowie, przychodząc do szkoły w związku z wykonywaniem swoich obowiązków, nie będą musieli ponownie potwierdzać niekaralności.
• Goście zaproszeni na zajęcia szkolne
  Zaproszeni prelegenci lub goście, którzy wystąpią w obecności nauczyciela, nie będą potrzebować zaświadczenia z KRK.
• Dodanie definicji pojęć
  Wprowadzony zostanie „słownik” ustawy – m.in. definicje „organizatora działalności”, „innej działalności” i „działalności opiekuńczej” – aby uniknąć wątpliwości interpretacyjnych.

Na podstawie przepisów Ustawy Kamilka powstał (25 kwietna 2024 r.) interdyscyplinarny Zespół ds. analizy zdarzeń, na skutek których małoletni poniósł śmierć lub doznał ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, działający według międzynarodowej procedury Serious Case Review.

Pod tym adresem działa strona Zespołu:  Zespół do spraw analizy zdarzeń, na skutek których małoletni poniósł śmierć lub doznał ciężkiego uszczerbku na zdrowiu - Ministerstwo Sprawiedliwości - Portal Gov.pl Tam mogą Państwo zgłosić sprawy do analizy.

Zespół ocenia każde zdarzenie w kontekście funkcjonowania systemu ochrony dzieci przed krzywdzeniem i wskazuje działania, które pozwolą usprawnić jego działanie w przyszłości. W każdej takiej sytuacji:

• sporządza raport opisujący okoliczności śmierci lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu dziecka;
• bada sytuację pokrzywdzonego małoletniego przed zdarzeniem;
• analizuje, jak zareagowały właściwe organy (państwowe i samorządowe) oraz instytucje wobec dziecka, jego rodzeństwa i rodziców (opiekunów);
• wskazuje, czy wystąpiły uchybienia w kwestii ochrony praw dziecka, które mogły utrudnić prawidłowe reagowanie na krzywdę;
• formułuje zalecenia poprawiające skuteczność ochrony.

Zespół może przekazywać swoje wnioski i uwagi wszystkim instytucjom zaangażowanym w ochronę małoletnich – m.in. policji, sądom, prokuraturze, ośrodkom pomocy społecznej, służbie zdrowia oraz placówkom edukacyjnym.

Mechanizm działania Zespołu ma charakter prewencyjno-naprawczy – nie tylko ustala okoliczności zdarzenia, ale także pomaga w ulepszeniu procedur oraz współpracy między różnymi instytucjami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo dzieci.

Pierwszą historią, którą eksperci z Zespołu poddali analizie, była tragiczna śmierć Kamilka z Częstochowy. Raport w tej sprawie jest już gotowy i został przekazany instytucjom, których dotyczy, by te mogły się odnieść. Dokument składa się z dwóch części – fragment zawierający szczegółowe okoliczności śmierci dziecka pozostanie utajniony, natomiast rekomendacje autorów raportu zostaną opublikowane  w najbliższych tygodniach i będą powszechnie dostępne.