W obchodach udział wziął Wojewoda Lubuski Władysław Dajczak, który podkreślił wagę i znaczenie uroczystości, podziękował również organizatorom za popularyzację postaw patriotycznych wśród młodszych i starszych przedstawicieli społeczeństwa województwa lubuskiego oraz całego kraju. Wojewoda złożył hołd pamięci Ofiarom oraz wyrazy szacunku dla żyjących potomków.

Wśród osób, które uczestniczyły w obchodach odnaleźć można było zarówno cudownie ocalonych z zagłady i ich potomków czy przedstawicieli stowarzyszeń kresowych. Ważny element uroczystości stanowiło poświęcenie sztandaru Stowarzyszenia Huta Pieniacka, zaprojektowanego przez ocalonego z zagłady Franciszka Bąkowskiego.

Ze względu na odbywającą się imprezę towarzyszącą tj., „Zlot Motocyklowy Huta Pieniacka” pośród zaproszonych gości znaleźli się także członkowie Stowarzyszenia Międzynarodowy Motocyklowy Rajd Katyński.

Inicjatorami wydarzenia mającego na celu upamiętnienie ofiar ludobójstwa w Hucie Pieniackiej było Stowarzyszenie Huta Pieniacka, na czele z Panią Prezes Małgorzatą Gośniowską-Kola. Statutowa działalność Stowarzyszenia polega na zachowaniu pamięci o mieszkańcach Huty Pieniackiej i okolicznych wsi zamordowanych przez oddziały SS Galizien oraz UPA podczas II wojny światowej, a także dbałość i pamięć o wielkim dorobku Kresów i ich znaczeniu dla Polskiej kultury.

Po mszy świętej odbył uroczysty przemarsz z klasztoru o. Franciszkanów pod pomnik Kresowian, gdzie Wojewoda Lubuski Władysław Dajczak złożył wieniec w hołdzie poległym, zamordowanym i wypędzonym z Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1939-1945. O ofiarach tej strasznej tragedii pamiętała również Pani Elżbieta Rafalska Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, która ufundowała wieniec złożony pod pomnikiem Kresowian.

Ostatnim akcentem wydarzeń było uroczyste otwarcie wystawy „Chrzest 966: U źródeł Polski” w Muzeum Ziemi Wschowskiej.

Rys historyczny

Wieś Huta Pieniacka w okresie międzywojennym należała do powiatu brodzkiego, województwa tarnopolskiego i liczyła 760 mieszkańców, wyłącznie Polaków. Okolica ta sąsiadowała z Wołyniem, gdzie przez cały 1943 r. dokonywano zbrodni ludobójstwa na Polakach. Obawa przed napadami zmobilizowała mieszkańców Huty do zorganizowania samoobrony. Na terenie wsi działała też grupa konspiracyjna AK, której dowódcą był inż. Kazimierz Wojciechowski.

Oddziały UPA od dłuższego czasu przymierzały się do zlikwidowania ośrodka polskości, jakim była Huta. Od grudnia 1943 do końca lutego 1944 trzykrotnie napadali na wieś, ale za każdym razem zdołała się obronić.

W lutym 1944 r. do powiatu brodzkiego Niemcy skierowali części kolaboracyjnej 14. SS-Schützendivision-Galizien, w skrócie nazywanej dywizją SS-Galizien, w ten sposób UPA zyskały znaczącego sprzymierzeńca w niszczeniu Polaków.

28 lutego 1944 r. około godz. 6 rano 200-osobowy oddział SS-Galizien wraz z bojówkami UPA otoczyły wieś, która została zewsząd ostrzelana z broni maszynowej i moździerzy. Od pocisków i granatów zaczęły palić się niektóre domy. Napastnicy wywlekali ludzi z chat, podpalając zabudowania. Ociągających się i uciekinierów rozstrzeliwano. Mizerna samoobrona przez chwilę próbowała stawić opór, ale od razu została zdławiona. Małą grupkę poprowadzono na cmentarz i tam rozstrzelano. Natomiast pozostałych, tj. prawie całą wieś, doprowadzano do kaplicy, po drodze bijąc, strzelając i poniżając. Gromadzonych w kaplicy sukcesywnie dzielono na grupki, które następnie prowadzono do chat, stodół i szop, tam strzelano do ludzi i po zamknięciu budynków podpalano, nie zwracając uwagi, czy są w nich jeszcze żywi.

Wieś Huta Pieniacka, w której w chwili wkroczenia wroga znajdowało się ok 1000 Polaków, w przeciągu 8 godzin przestała istnieć.