Zyta Rudzka, Kamila Janiak, Anna Taraska, Dominika Czerniak-Chojnacka, Konrad Niemira, Daniel Odija, Wojciech Stefaniec – to laureaci i laureatki 16. Nagrody Literackiej m.st. Warszawy. Przyznano ją w pięciu kategoriach, a tytuł warszawskiego twórcy otrzymał Paweł Dunin-Wąsowicz.

Gala wręczenia Nagrody Literackiej m.st. Warszawy to święto autorów i autorek, wydawców, księgarzy i wszystkich tych, którzy popularyzują czytelnictwo, ale też czytelników i czytelniczek. Warszawa jest miastem, w którym czyta się książki. Mamy ponad 210 bibliotek i punktów bibliotecznych, gdzie jest 5 milionów książek. Także literatura jest dostępna na wyciągnięcie ręki, również ta najnowsza, bo wszystkie tytuły nominowane do Nagrody Literackiej m.st. Warszawy trafiają na półki naszych bibliotek – mówiła zastępczyni prezydenta m.st. Warszawy Aldona Machnowska-Góra podczas sobotniej gali.

W sobotę 17 czerwca już po raz szesnasty Warszawa nagrodziła najlepsze twórczynie oraz najlepszych twórców polskiej literatury współczesnej. Finałowa gala odbyła się w auli Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie przy Wybrzeżu Kościuszkowskim.

Laureatkami i laureatami zostali: Zyta Rudzka za powieść „Ten się śmieje, kto ma zęby” w kategorii proza, Kamila Janiak z tomem „miłość” w kategorii poezja, Anna Taraska i Dominika Czerniak-Chojnacka i ich „Dwa słowa” w kategorii literatura dziecięca, Konrad Niemira z publikacją „Bazgracz. Trzy eseje o Norblinie” w kategorii książka o tematyce warszawskiej oraz Daniel Odija i Wojciech Stefaniec z albumem „Rege” w kategorii komiks i powieść graficzna. Tytuł warszawskiego twórcy za całokształt twórczości przyznano Pawłowi Duninowi-Wąsowiczowi.

– Jest to dla mnie bardzo ważna nagroda, bo jestem warszawianką i piszę chodząc po Warszawie. Nie umiem pisać nigdzie indziej, umiem pisać tylko w Warszawie. Jest to dla mnie najpiękniejsze miejsce – mówiła odbierając nagrodę pisarka Zyta Rudzka.

Laureatów wyłoniło jury w składzie: Justyna Sobolewska (Przewodnicząca Jury), Maciej Jakubowiak (Sekretarz Jury), Jarosław Klejnocki, Anna Kramek-Klicka, Piotr Sadzik, Agnieszka Sowińska oraz Karolina Szymaniak. Spośród ponad 859 zgłoszonych książek jury wybrało pięć najlepszych, a ich autorzy i autorki otrzymali nagrody pieniężne po 30 tys. złotych. Pozostali nominowani – po 10 tys. złotych.

– Do tegorocznej Nagrody Literackiej m.st. Warszawy zgłoszono 859 książek, dlatego bardzo dziękuję jury za ogrom pracy. Cieszę się, że warszawiacy tak chętnie zgłaszają swoje ulubione lektury, a Nagroda Literacka m.st. Warszawy się rozwija i zyskuje na popularności. W zeszłym roku doszła nowa kategoria – komiks i powieść graficzna. A w tym roku ogłaszamy kolejną – książka młodzieżowa – mówiła Ewa Malinowska-Grupińska, przewodnicząca Rady m.st. Warszawy.

Warszawski twórca

W tym roku tytułem warszawskiego twórcy został uhonorowany Paweł Dunin-Wąsowicz – pisarz, dziennikarz, krytyk literacki, stypendysta m.st. Warszawy, założyciel wydawnictwa „Lampa i Iskra Boża”, autor przewodników literackich po dzielnicach Warszawy.

– Jestem wzruszony. Ta nagroda jest dla mnie pewnego rodzaju kumulacją, bo moi rodzice pisali i opracowywali książki varsavianistyczne. A siebie uważam bardziej za przetwórcę warszawskiego, niż twórcę, ponieważ głównie korzystam z poezji i powieści z elementami warszawskimi. Mam nadzieję, że uda mi się zmapować literacko kolejne dzielnice Warszawy – mówił Paweł Dunin-Wąsowicz podczas gali.

Tytuł warszawskiego twórcy to wyróżnienie przyznawane pisarkom i pisarzom związanym z Warszawą za całokształt twórczości. W przeszłości uhonorowano nim m.in. Piotra Sommera, Joannę Rudniańską, Kazimierza Orłosia, Hannę Krall, Ernesta Brylla, Eustachego Rylskiego oraz Wiesława Myśliwskiego. Tytułowi towarzyszy nagroda pieniężna w wysokości 100 000 zł.

Nagrody w pięciu kategoriach

W kategorii proza laureatką została Zyta Rudzka. Zwycięstwo przyniosła jej książka „Ten się śmieje, kto ma zęby” wydana przez Wydawnictwo W.A.B. To ponowne wyróżnienie Nagrodą Literacką m.st. Warszawy dla tej autorki – dwa lata temu nagrodzono jej książkę „Tkanki miękkie”. Co zdecydowało o wyborze najnowszej powieści Zyty Rudzkiej? Według jury: Rudzka opisała Warszawę napływową z wiejskimi korzeniami, która ciężko pracuje, handluje na Wolumenie, ale ma swoją godność. Opisała biedażałobę, której nie brak fantazji. Stworzyła silną bohaterkę, która narzuca swoje warunki światu, podobnie jak ta powieść narzuca czytelnikowi swój język i rytm. Nic tylko ruszyć za Werą, bo w jej chodzeniu jest życie.

W kategorii poezja nagrodzono Kamilę Janiak za tom „miłość” Wydawnictwa WBPiCAK w Poznaniu. Autorka jest poetką i wokalistką, wydała łącznie sześć książek z wierszami, a jej twórczość znalazła się w trzech antologiach. Jury tak pisze o wyróżnionym tytule: Podmiotka za pomocą kontrastów, surrealistycznych wizji wypowiada doświadczenie, które do tej pory nie było dość obecne w literaturze. (...) Bólu nie widać, nikt w to nie uwierzy, nie potraktuje poważnie. Tymczasem ta książka nie daje się uciszyć, wypowiada z niezwykłą poetycką siłą ukrytą traumę głosami wielu kobiet: „miała na imię anna, alicja, marta, magda, mewa, /jakoś tak”.

Najlepszą publikacją 2022 roku w kategorii literatura dziecięca w ocenie jurorów są „Dwa słowa” Anny Taraski (tekst) i Dominiki Czerniak-Chojnackiej (ilustracje) z Wydawnictwa Dwie Siostry. Anna Taraska jest redaktorką i tłumaczką literatury niemieckojęzycznej, a Dominika Czerniak-Chojnacka to graficzka, ilustratorka, plakacistka, magister etnologii i antropologii kulturowej, doktor sztuk pięknych, laureatka wielu krajowych i międzynarodowych nagród. W laudacji jury pisze: Anna Taraska nadaje słowom osobowości, ba! obleka je w ciało, dzięki czemu przestają być smętnym hasłem w zakurzonym słowniku i stają żywymi postaciami, z którymi naprawdę chce się nawiązać relację. (...) Dominika Czerniak-Chojnacka w niezwykle twórczy sposób w warstwie kolażowych ilustracji ograła formę starego słownika, w którym rozgrywa się akcja książki: pożółkły kolor kartek zmieniła w nasyconą ciepłą mocną żółć, czernią nadała temu światu kontury, częścią ilustracji są fragmenty słownikowych haseł.

Laureatem w kategorii książka o tematyce warszawskiej został Konrad Niemira za publikację „Bazgracz. Trzy eseje o Norblinie”, wydaną przez Fundację Terytoria Książki. Autor jest historykiem sztuki specjalizującym się w kulturze artystycznej Francji i Rzeczpospolitej oraz społecznej historii sztuki XVIII wieku. Studiował na Uniwersytecie Warszawskim i paryskiej École normale supérieure. Publikował m.in. w „Biuletynie Historii Sztuki”, „Kwartalniku Historii Kultury Materialnej”, „Roczniku MNW” i „Quarcie”. Jury tak opisuje nagrodzoną książkę: Książka Konrada Niemiry zamiast tylko pokazać, jak kiedyś wyglądał świat, każe zastanowić się nad procesem zdobywania historycznej wiedzy. (...) Autor swoją opowieść tka wspólnie z osobą czytającą. Mówi oszczędnie, skłania do samodzielnego myślenia i niuansowania ocen. Obraz przeszłości, który szkicuje, czasem drażni. Innym razem wydaje się nieodparcie kuszący.

Drugi raz w historii Nagrody Literackiej m.st. Warszawy ogłoszono laureatów w kategorii komiks i powieść graficzna. Zostali nimi Daniel Odija (pisarz, który ma w swoim dorobku siedem powieści i trzy komiksy) oraz Wojciech Stefaniec (grafik, plakacista, autor okładek, rysownik komiksowy, który za swoje prace otrzymał wiele wyróżnień) z albumem „Rege” wydanym przez Timof Comics. W tej kategorii, podobnie jak w przypadku literatury dziecięcej, nagrodę pieniężną w wysokości 30 000 zł otrzymują zarówno autor tekstu, jak i ilustracji. Uzasadnienie Jury brzmi: Psychodeliczna poetyka, kalejdoskopowa konstrukcja fabuły, korzystającej z różnych konwencji gatunkowych i mięsista kreska Stefańca, znakomicie operującego kolorem, konturem i różnymi konwencjami graficznymi, budują świat duszny, odrzucający, a zarazem uzależniający i obezwładniający swoją wizualnością. Świat bez wyjścia, któremu, jak bohaterowie komiksu, musimy się poddać.